ES'AD BİN ZÜRARE R.A

[erkam]

Medinelilerden
İslamiyet'i ilk kabul eden Ebu Ümame Es'ad b. Zürare el-Ensarî
(r.a) oldu. Kendileri İslam'dan önce muvahhidlerden idi. Cenabetten
gusleder, bildiği kadarıyle Hanifiyye şeriatı ile amel ederdi. Bu
inançta olan diğer Ensari arkadaşları; Bera ibni Ma'rur, Muhammed
ibni Mesleme ve Ebu Kays idi. Hepsi de Rasülullah'ın davetini derhal
tasdik edip ona yardımcı oldular.

Es'ad
b. Zürare (r.a) Hazrec Kabilesi'nin Neccaroğullarındandır. Ebu Ümame
künyesi olup lakabı el-Hayr'dır. Annesinin ismi bilinmemektedir.

Kardeşi
Sa'd b. Zürare de sahabidir. İslamiyet'i kabulü şöyle olmuştur:
Zekvan b. Abdülkays ile birlikte bir iş için Mekke'ye gelmişlerdi.
Müşriklerin ileri gelenlerinden Utbe b. Rebia'mn yanında kalıyorlardı.
Birgün üçü beraber iken İslam dininden bahsedildi. Tam o sırada
bir kişi de K. Kerim okuyordu. Kur'an'ı dinledi. Utbe'ye bazı
sorular sordu. Kendisini Hz. Muhammed'e (s.a.v) götürmesini söyledi.
Teklif kabul edilmeyince bunun üzerine kendisi kalkıp Rasülullah
ile görüşmeye gitti. Hz. Peygamber'le tanıştı. O'ndan İslamiyet
hakkında bilgi aldı. Kur'an dinledi. Es'ad ve arkadaşı Zekvan müslümanlığı
hemen kabul ettiler. Utbe ile görüşmekten vazgeçerek Medine'ye döndüler.
Hicretten üç yıl önce meydana gelen bu olaydan sonra iki sahabi
Medineliler'e İslamiyet'i tanıtmaya başladılar. Onlar vasıtasıyla
Medine'de İslam'ı Hz. Ebu'l Heysem ilk olarak kabul etti.

Bundan
sonra Akabe'de yapılan üç görüşmeye Hz. Es'ad b. Zürare (r.a) iştirak
etti. İkinci Akabe'de Rasülullah (s.a.v) onu Beni Neccar'm naibliğine
(temsilciliğine) tayin etti. İkinci Akabe biatında bulunan grubun
en genci ve ilk biat edeni olmuştur.

Peygamberimiz
(s.a.v) Medinelilere, Kur'an okutmak, İslamiyet'i, İslam itikad ve
ibadetlerini öğretmek üzere Mus'ab b. Umeyr'i (r.a) onlarla
birlikte Medine'ye gönderdi. Mus'ab'dan başka Abdullah b. Ümmü
Mektum da, Kur'an öğreticisi olmak üzere Medine'ye gönderilmişti.
Mus'ab Medine'de Es'ad b. Zürare'nin evine indi. Birçok kişinin müslüman
olmasını sağladı. Bu itibarla Hz. Es'ad b. Zürare'nin evi İslamiyet'i
neşredenlerin karargâhı olmuştur. İlk Cuma'yı hicretten evvel
Medine-i Münevvere'de En-sar'dan Es'ad ibn-i Zürare (r.a) kıldırmıştır.
Medine'de inşa ettiği bir mescidde beş vakit namazı da kıldırdı.
Cuma gününe Cuma ismini verenler de o ilk Cuma namazında bulunan 40
kişi olmuştur. Ensar dediler ki; "Yahudilerin haftada birgün
biraraya geldikleri, ibadet ettikleri günleri var. Hristiyanların da
öyle. Haydi biz de kendimize hep birlikte bulunup Allah'ı zikretmek,
namaz kılmak ve Allah'a arz-ı şükretmek için bir gün tahsis
edelim. O da varsın Arube günü olsun." Cuma'ya onlar yevm-i
arube derlerdi. Hz. Es'ad'ın başında toplanıp iki rekat namaz kıldıkları
o güne Cuma adını koydular. Es'ad onlar için bir davar kesti.
Onlar da azlık oldukları için o davarı hem sabah, hem akşam yemeği
olarak yediler.

Ka'b
b. Mâlik (r.a) gibi Medineli bazı sahabiler ilk Cuma namazını hiç
unutamadılar. Es'ad b. Zürare'nin ölümünden sonra Cuma ezanını
duyduklarında onu hatırlayıp kendisine dua ederlerdi.

Medine'ye
hicretinden sonra Hz. Peygamber (s.a.v) de Hz. Es'ad b. Zürare'nin
namaz kıldırdığı mescidde namaz kılmış ve kendi mescidini
burada inşa ettirmiştir. Şöyle ki, Mescid-i Nebevî'nin sahası
Hz. Esad b. Zürare'nin terbiyesi altında yetişen Sehl ve Süheyl adında
iki yetim kardeşe ait idi. Bu yetim kardeşler Hz. Es'ad'dan aldıkları
terbiye semeresi olarak parayla arsayı Rasülullah (s.a.v)'a satmak
istemediler. Ancak Peygamberimiz (s.a.v) karşılıksız almak
istemedi. Hz. Ebu Bekir (r.a) bedelini verdi ve arazi istimlak edildi.
Hz. Es'ad bu yetimlere başka bir arazi vererek geçimlerini sağlamalarını
temin etmiştir.

Mescid-i
Nebi inşa olunurken Hz. Es'ad b. Zürare hastalandı. Dağlama
tedavisi yapıldı. Fakat hastalık iyi olmadı. Peygamberimiz'in
ziyareti sırasında son dakikalarını yaşıyordu. Ölümü sırasında
yanında bulunan Hz. Peygamber (s.a.v) cenazesini yıkayıp kefenledi,
namazını kıldırdı, cenazenin önünde kabre kadar yürüdü. Böylece
Hz. Es'ad (r.a) hicretten sonra ilk ölen, cenaze namazı Hz.
Peygamber tarafından ilk kıldırılan ve Ensar'dan Bakî Mezarlığı'na
ilk defnedilen sahabi unvanını almıştır.

Beni
Neccar yeni bir nakib isteyince, "Sizin nakibiniz benim, sizler
benim dayılarımsınız." diyen Rasülullah, Hz. Es'ad'ın üç
kızını kendi aileleri yanında yetiştirerek evlendirmişti.