Çocuğa küçük yaşta helal ve haramlar öğretilmelidir

[erkam]

Hz Ali'nin oğlu Hasan radıyallahu anhümâ, sadaka edilen hurmalardan birini alıp ağzına atmıştı
Bunu gören Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem:
- "Kaka, kaka! At onu! Bizim sadaka edilen şeyleri yemediğimizi bilmiyor musun?" buyurdu
Buhârî, Zekât 60, Cihâd 188; Müslim, Zekât 161
Bir rivayete göre şöyle buyurdu:
"Bize sadaka helâl değildir, bilmiyor musun?"
Müslim, Zekât 161
Açıklamalar
Hadîs-i şerîfin önce konumuzla doğrudan ilgili olmayan yanını açıklayalım Peygamber Efendimiz'in ve ailesinin sadaka ve zekât olan şeyleri neden yemediğini öğrenelim Başka bir hadîs-i şerîften bu olay hakkında biraz daha fazla bilgi alıyoruz:
Birgün Peygamber Efendimiz Mescid-i Nebevî'de kucağına küçücük torunu Hz Hasan'ı almış, zekât olarak toplanan hurmaların dağıtılmasını kontrol ediyordu Hasan oradan bir hurma alıp ağzına atıverdi Bunu gören Resûlullah Efendimiz onun ağzından hurmayı alıp attı
Oradaki sahâbîlerden biri Hz Hasan'ın üzüleceğini düşünmüş olmalı ki:
- Hurmayı çocuktan almasaydın! diyecek oldu O zaman Resûlullah Efendimiz:
- "Biz Muhammed âilesine sadaka helâl değildir", buyurdu
Acaba sadaka nasıl bir şeydir ki, Hz Peygamber'e ve onun ailesine helâl değildir?
Hadisleri en iyi açıklayan yine hadislerdir Peygamber Efendimiz'e ve onun ailesine sadakanın neden helâl olmadığını da şu hadîs-i şerîf açıklamaktadır:
"Şüphesiz bu sadakalar, insanların kirleridir Bunlar ne Muhammed'e helâldir, ne de Muhammed ailesine" (Müslim, Zekât 168; Nesâî, Zekât 95) Efendimiz'in bu ifadesinin bir teşbih ve bahsettiği kirin mânevî bir kir olduğunda şüphe yoktur
Peygamber Efendimiz bu konuda çok titiz davranırdı 590 numaralı hadiste göreceğimiz üzere bir defasında yolda bir hurma görmüştü "Onun sadaka olmadığını bilsem yerdim", buyurdu Yine bir gece yatağının altında bulduğu hurmayı ağzına atıp yedi Sonra bu hurmanın sadaka hurmasından düşmüş olabileceğini düşünerek sabaha kadar uyuyamadı Kendisine sunulan yiyeceklerin hediye mi, yoksa zekât mı olduğunu özellikle sorar, hediye ise yer, değilse ashâbına verirdi
İşte Efendimiz yasaklar karşısında böylesine titizdi Onun soyundan gelen kimseler, hatta âzatlı köleleri bile sadaka ve zekât malı yemezlerdi
Şimdi asıl konumuza gelelim
Bu hadîs-i şerîf Peygamber aleyhisselâm'ın torununu nasıl terbiye ettiğini, bilmediği bir konuyu ona nasıl öğrettiğini gösteriyor
Terbiye ve din eğitimi küçük yaşlarda başlar Zira ağaç yaşken eğilir ve istenen şekli alır Yıllar sonra onu eğmek imkânsızlaşır Çocuğun körpe zihnine yapılan bir telkin, taşa yazılan yazı gibi kalıcı olur Yıllar onu silemez
Çocuğu terbiye etmenin şekli de önemlidir Herşeyden önce çocuğa anlayacağı dille hitap etmelidir Peygamber aleyhisselâm'ın o zamanlar çok küçük olan Hz Hasan'ı "kaka, kaka!" diye uyarması, bu gerçeği göstermektedir
Resûlullah Efendimiz'in sevgili torununa "yeme onu!" demekle kalmayıp sadaka hurmasını neden yemeyeceğini açıklaması, terbiyenin bir başka önemli yönüdür Zira çocuk bir şeyin kendisine neden yasaklandığını merak eder Yasağın gerekçesi kendisine anlatılınca tatmin olur Bu da bizi şu önemli sonuca götürüyor:
Çocuğa dinî terbiye veren kimse bilgili olmalıdır Ona doğru bilgi vermelidir Birçoğumuzun başından geçmiştir Sağlam bir din kültürüne sahip olmayan bazı yaşlı büyüklerimiz, dinî emir ve yasakların veya kâinatta olup bitenlerin mâhiyetini bilmezler Fakat o konularda çocuğa kulaktan dolma yanlış bilgileri aktarırlar Bu yanlışlar bazan ömür boyu devam edip gider
Bir önemli husus da, "Canım, bu daha çocuktur İleride öğrenir" diye ihmâl etmeden, hatanın görüldüğü yerde, uygun bir şekilde düzeltilmesidir
Hadisten Öğrendiklerimiz
1 Hz Peygamber'in soyuna zekât ve sadaka almak haramdır
2 Çocuklara daha küçük yaşta helâli ve haramı öğretmek suretiyle dinî terbiye vermelidir
3 Çocuğu eğitirken anlayacağı dille konuşmalıdır
4 Çocuğa bir şeyi yasaklayınca, ona bunun sebebini de söylemelidir

`RİYAZÜ'SALİHİN