Namazda Elleri Kaldırmak

[dareyn]

Dört yerde elleri kaldırmak müstehabdır:
Birincisi İftitah Tekbirinde
İbni Münzir, "İlim ehli, namaza başlarken Rasûlüllah sallaİlahu aleyhi ve sellem'in ellerini kaldırdığında ihtilaf etmemiştir," dedi. Hafız İbn Hacer; "namaza başlarken elleri kaldırmayı elli kadar sahabî rivayet etti," demiştir.

Cennetle müjdelenmiş sahabiler de bunlar arasındadır. Bcyhakî, Hakîm'den rivayet ederek şöyle demiştir: "Bu sünnetten başka, Rasûlüllah ile dört halifenin, cennetle müjdelenmiş on kişinin ve diğer sa habelerden bir çoğunun (etrafa dağılmış olmalarına rağmen) birleştikleri bir sünnet bilmiyoruz." Beyhaki; "Hocamız Ebû Abdullah böyle demiş tir," der.

a- Elleri Kaldırmanın Şekli

Elleri kaldırmanın şekli hakkında birkaç rivayet gelmiştir. Cumhu run kabul ettiği görüşe göre elleri, parmak uçları kulakların üst kısmına, avuçlar kulak yumuşaklarına gelecek şekilde avuçlarını omuz hizasına kaldırmaktır. Ncvevî; "Şafiî rivayetlerin arasım cem'ederek bu görüşe varmış, herkes de bu görüşü beğenmiştir," demiştir. Elleri kaldırırken par makları uzatmak müstehabdir.

Ebû Hüreyrc'dcn rivayeten; "Rasûlüllah sallallahu aleyhi ve sellcm namaza kalktığı zaman ellerini açarak kaldırırdı." (Hadisi Buharı, Müs lim, Ebû Dâvud, Tirmizî, Nesâî rivayet elmiştir.)

b- Ellleri Kaldırmanın Zamanı

Eleri kaldırmanın iftitah tekbirine yakın veya önce olması gerekir. Nafi'den rivayeten: "İbn Ömer namaza girdiği zaman tekbir alır, ellerini kaldırır ve bu durumu Rasûlüliah'dan naklederdi" (Hadîsi Buharî ve Nesâî rivayet etmiştir.)

Ebû Dâvûd, yine Nafi'den rivayeten şöyle demiştir: "Rasûlüllah sal lallahu aleyhi ve seilem tekbir aldığı zaman omuz hizasına veya buna ya kın olacak şekilde ellerini kaldırırdı." (Hadisi Ahmed ve diğerleri rivayet etmiştir.) İflitah tekbirinden Önce elleri kaldırmak hakkında îbn Ömer'den Şu rivayet gelmiştir: "Rasûlüllah sallallahu aleyhi ve seilem namaza kalk tığı zaman ellerini kaldırır, omuz hizasına kadar getirir, sonra tekbir alır dı." (Hadîsi Buharî, Müslim rivayet etmiştir.) Malik bin Huveyris'dcn ge len hadîsde ise; "Tekbir alır sonra ellerini kaldırırdı," şeklindedir. (Hadîsi Müslim rivayet etmiştir.) Bu hadis, tekbirin elleri kaldırmaktan önce ol duğunu daha çok göstermektedir. Fakat Hafız İbn Hacer; "Tekbirin elleri kaldırmaktan önce olduğunu söyleyen hiç bir kimse bilmiyorum," demiş tir.

Elleri Kaldırmanın İkinci ve Üçüncü Zamanı

Rüku'a giderken ve kalkarken elleri kaldırmak müstehabdır. Rasû lüllah sallallahu aleyhi ve sellem'in böyle yaptığını yirmi iki sahabe riva yet etmiştir. îbn Ömer'den rivayeten: "Rasûlüllah sallallahu aleyhi ve sei lem namaza kalktığı zaman ellerini omuz hizasına gelinceye kadar kaldı rır, sonra tekbir alırdı. Rüku edeceği zaman aynı şekilde ellerini kaldırır­dı. Rüku'dan kalktığı zaman yine ellerini kaldırır "semi'allahu limen ha-mideh". "Rabbena veleke'l-hamd" derdi." (Hadîsi Buharî, Müslim, Beyhakî, rivayet etmiştir.) Buharî'de şu da vardır: "Secde yapacağı zaman

ve secdeden başını kaldırdığında ellerini kaldırmazdı." Müslim ise; "sec deden kalktığı zaman bunu yapmazdı," yine Müslim'de; "iki secde arasın da ellerini kaldırmazdı," şeklinde rivayet olunmuştur. Beyhakî'dc şu da vardır: "Rasûlüllah sallallahu aleyhi ve seilem Allah'a kavuşuncaya kadar bu şekilde kılmaya devam elti. İbn Medâyinî şöyle demiştir: "Bu hadis bence halkın uyması gereken bir delildir. Bu hadisi işiten kimsenin onun la amel etmesi gerekir. Çünkü senedinde zayıflık yoktur." Buharî bu me seleyi ayrı bir kitapta toplamıştır. Bu konuda Hasan ve Humeyd bin Hilâl'dcn şu rivayet olunmaktadır: "Ashab üç yerde ellerini kaldırmaktay dı." Hasan, ashabtan hiç kimseyi istisna etmemiştir.

Hanefiler'in, İbn Mes'ud'un hadisini delil getirerek; "iftitah tekbirin den başka yerde elleri kaldırmak meşrû değildir" demelerine gelince; İbn Mes'ud; "size Rasûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem'in namaz kıldığı gibi namaz kıldıracağım." demiş ve namaz kılarak ellerini bir defadan fazla kaldırmamıştır. Fakat bu kuvvetli bir görüş değildir. Çünkü hadis imamla rından çoğu bu hadise taan etmişlerdir, İbn Hibbân ise, hadîs hakkında; "bu en iyi haberdir," demiştir.

Küfe ehli, namazda ruku'a giderken ve rüku'dan kalkarken elleri kaldırmamayı uygun görmüşlerdir. Bu ise üzerinde dönüp durdukları zayıf bir görüştür. Çünkü sahih olduğu faraziyesine teslim olsak bile, bu görüşü iptal eden illetler vardır. Tirmizî açıkça, "bu haber meşhur hadis hududu na yanaşmış olsa bile, sahih hadisle çelişecek güçte değildir," demiştir. "Tenkîh" sahibi, İbn Mes'ud'un, başka şeyleri unuttuğu gibi bu el kaldır ma konusunu da unutmuş olabileceğini caiz görmüştür.

Zeyla'î, "Nasb'ur-Râye" isimli kitabında "Tenkîh" sahibi Sa'dru'ş-Şeria'dan naklen şöyle demiştir: "İbn Mes'ud'un tekbir mevzuunu unutma sında bir tuhaflık yoktur. Çünkü İbn Mes'ud, Kur'ân'dan müslümanların ihtilaf etmediği "Felak" ve "Nâs" surelerini unutmuştur. Alimlerin neshedildiğinde ittifak ettikleri bazı meseleleri de unutmuştur (tatbik gibi). Yi ne imamın arkasında iki kişinin nasıl duracağını, Rasûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem'in Arafat'da namazları nasıl cemettiğini unutmuştur. Alimler ihtilaf etmediği halde, secde halinde dirsek ve kolları yere koy mayı ve Rasûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem'in "ve mâ halega'z-zekera ve'1-ünsâ" ayetini nasıl okuduğunu unutmuştur. Namazdaki bu durumları unutan İbn Mes'ud'un rüku'a giderken ve kalkarken elleri kaldırmayı unutması normaldir."

Elleri Kaldırmanın Dördüncü Zamanı

Nafi'; "İbn Ömer ikinci rek'attan kalktığı zaman ellerini kaldırır ve bunu Rasûlüllah'a nispet ederdi," demiştir. (Hadisi Buharî, Ebû Dâvud ve Nesâî rivayet etmiştir.)

Ali (r.a.), Rasulûllah sallallahu aleyhi ve sellem'in namazını tarif ederken demiştir ki: "İki secdeden sonra kalktığı zaman ellerini omuz hi zasına kaldırır ve lekbir alırdı (Hadisi Ebu Dâvûd, Ahmed, Tirmizî riva yet etmiş, Tirmizî hadisi sahihlcmişür.) "İki secdeden sonra" demek iki rek'atten sonra kalkmak demektir.

c- El Kaldırma Sünnetinde Kadın ve Erkeklerin Eşit Olduğu

Şevkâni; "Bildiğime göre bu sünnet erkek ve kadınlarda müşterektir. Aralarında fark olduğuna dair bir delil gelmemiştir. Yine kaldırma mikta rında erkek ve kadın arasmda fark olduğuna dair bir delil gelmemiştir."

Seyyid Sabık/ Fıkhus-Sünne